Sterven doe je niet ineens,
maar af en toe een beetje,
en alle beetjes die je stierf,
’t is vreemd, maar die vergeet je,
het is je dikwijls zelfs ontgaan,
je zegt ik ben wat moe,
maar op een keer dan ben je aan,
je laatste beetje toe.
Een beetje, Toon Hermans
Hoe uw levenseinde eruit ziet weet niemand. Over de dood praten doet veel mensen goed, wie de dood ziet, ziet het leven.
Wenselijk is dat de kwaliteit van leven tot en met uw laatste levensdag vaak positief is en dat het lijden, mocht dat meespelen, beperkt is en steeds soepel kan worden verlicht. Uw mantelzorger, uw verpleegkundige of arts spreken met u over het lijden en helpen u vermindering te bewerkstelligen met passende zorg.
Het levenseinde zelf is altijd heftig en emotioneel, op sommige momenten, misschien niet voor u, maar dan wel voor een dierbare die u mist of gaat missen. Overlijden, doodgaan, sterven zijn synoniemen. Over uw wensen voor het levenseinde kunt u niet vroeg genoeg nadenken: als jongere die een verre reis maakt en met zijn dierbaren bespreekt wat wenselijk is bij ernstige gebeurtenissen, als volwassene die een duurzame relatie aangaat (met of zonder nakomelingen), als oudere die nog midden in het leven staat, geen medicatie gebruikt maar eigen wensen heeft. De wensen veranderen bij de meeste mensen met de jaren.
Soms denken mensen dat zelfdoding zinvol is. U kunt 24 uur per dag met een huisarts (of zijn waarnemer op de spoedpost) of een zorgverlener via het telefoonnummer 113 over zelfdoding spreken. Zelfdoding is altijd een symptoom van een ziekte waarbij het genieten is afgenomen of verdwenen. Vrijwel iedereen kan behandeld worden (soms met gesprekken, soms met medicatie, de behandeling duurt vaak maar enkele maanden, de behandeling kan ook eindigen met hulp bij zelfdoding). Indien iemand in uw omgeving over zelfdoding spreekt kunt u samen met diegene een afspraak bij de huisarts maken indien diegene niet in behandeling is. Neem gesprekken over zelfdoding altijd serieus. U kunt overal in Nederland bij een huisarts terecht, u hoeft niet eerst naar uw eigen huisarts te reizen indien u buiten het Rivierenland bent.
Concreet voor u: wil ik gereanimeerd worden indien ik vele pillen slik, niet meer veel kan? Dit kunt u bij uw volgende bezoek aan uw huisarts laten weten, of u plant een gesprek daarover indien u twijfelt. Deze wens legt u vast in een wilsverklaring. Het is ook voldoende indien u dit alleen met uw verpleegkundige of arts bespreekt.
Terminale sedatie is een sinds 2005 bekende medische behandeling waarbij u de laatste dagen van uw leven in slaap wordt gehouden om het lijden te verlichten. Euthanasie vindt in Nederland sinds vele decennia plaats, sinds 2002 is er wetgeving die de veiligheid rondom euthanasie borgt en u kunt niet alleen bij uw eigen huisarts terecht met vragen omtrent euthanasie maar ook bij het expertisecentrum euthanasie (voorheen “levenseindekliniek” geheten).
Veel meer leest u hierover op https://www.thuisarts.nl/levenseinde.
Hospicezorg: Veel mensen ervaren in de laatste levensmaand een toename van de kwaliteit van leven. Soms kan een hospice daarbij helpen. In Leerdam, Culemborg (Nocturne), Druten en vele andere plaatsen zijn hospices die mensen als prettig ervaren. U kunt vrijblijvend kennis maken met een medewerker van het hospice indien u meer wil weten.